Chậm phát triển trí tuệ là tình trạng trí thông minh dưới mức trung bình hoặc thiếu kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày. Cùng các Bác sĩ – Giảng viên trường Cao đẳng Y Dược Việt Nam tìm hiểu chi tiết về bệnh để có những thông tin cần thiết, giúp bạn phát hiện cũng như điều trị bệnh một cách hiệu quả.
Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh chậm phát triển trí tuệ
Hỏi: Chậm phát triển trí tuệ là bệnh gì thưa Bác sĩ?
Trả lời:
Chậm phát triển trí tuệ là tình trạng khả năng trí thông minh người mắc phải dưới mức trung bình. Những người bị chậm phát triển trí tuệ vẫn có thể học các kỹ năng mới, nhưng họ học chúng chậm hơn. Có những mức độ chậm phát triển trí tuệ khác nhau, từ nhẹ đến nặng.
Người bị khuyết tật trí tuệ bị giới hạn ở hai vấn đề.
- Hoạt động trí tuệ. Còn được gọi là IQ, đề cập đến khả năng học hỏi, khả năng suy nghĩ logic, đưa ra quyết định và kĩ năng giải quyết vấn đề của một người.
- Hành vi thích ứng. Đây là những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như có thể giao tiếp hiệu quả, tương tác với người khác và chăm sóc bản thân.
Chậm phát triển trí tuệ được cho là ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số. Trong số những người bị ảnh hưởng, 85% có chậm phát triển trí tuệ nhẹ. Điều này có nghĩa là họ chỉ chậm hơn một chút so với mức trung bình để học thông tin hoặc kỹ năng mới. Với sự hỗ trợ phù hợp, hầu hết sẽ có thể sống độc lập như người bình thường.
Hỏi: Nguyên nhân gây bệnh chậm phát triển trí tuệ là do đâu thưa Bác sĩ?
Trả lời:
Trước khi thụ thai
- Bố hoặc mẹ bị Rối loạn di truyền (chẳng hạn như bệnh phenyl ceton niệu, bệnh Tay-Sachs, suy giáp, và hội chứng Fragile X)
- Nhiễm sắc thể bất thường (như hội chứng Down)
Trong khi mang thai
- Suy dinh dưỡng nặng của bà mẹ
- Nhiễm trùng với virus suy giảm miễn dịch ở người, cytomegalovirus, herpes simplex, toxoplasmosis, virus rubella
- Độc tố (như rượu, chì và methylmercury)
- Thuốc (như phenytoin, valproate, isotretinoin và thuốc hóa trị ung thư)
- Sự phát triển não bất thường (như u nang não, heterotopia chất xám, và encephalocele)
- Tiền sản giật
Khi sinh
- Trẻ bị ngạt (thiếu oxy)
- Suy thai do chuyển dạ kéo dài
- Sinh quá non
Sau khi sinh
- Nhiễm trùng não (như viêm màng não và viêm não)
- Chấn thương đầu nặng
- Suy dinh dưỡng của trẻ
- Có vấn đề về cảm xúc
- Độc tố (như chì và thủy ngân)
- Khối u não
Triệu chứng thường gặp của bệnh chậm phát triển trí tuệ là gì?
Hỏi: Triệu chứng thường gặp của bệnh chậm phát triển trí tuệ là gì?
Trả lời:
Bác sĩ chuyên khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết có nhiều dấu hiệu chậm phát triển trí tuệ khác nhau ở trẻ em. Các dấu hiệu có thể xuất hiện trong giai đoạn rất sớm, hoặc có thể không đáng chú ý cho đến khi trẻ đến tuổi đi học. Nó thường phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của khuyết tật. Một số dấu hiệu phổ biến nhất của khuyết tật trí tuệ là:
- Chậm lẫy, chậm bò, chậm đi
- Chậm nói hoặc gặp khó khăn khi nói chuyện
- Chậm để làm chủ những thứ như đi vệ sinh vào bô, mặc quần áo và tự ăn
- Không biết được hậu quả của hành động
- Có các vấn đề hành vi như cơn giận dữ
- Khó khăn với cách giải quyết vấn đề hoặc suy nghĩ logic
Ở trẻ em khuyết tật trí tuệ trầm trọng hoặc sâu sắc, cũng có thể có các vấn đề sức khỏe khác. Những vấn đề này có thể bao gồm co giật, rối loạn tâm trạng (lo lắng, tự kỷ, vv), suy giảm kỹ năng vận động, vấn đề về thị lực hoặc các vấn đề về thính giác.
Hỏi: Có những phương pháp nào được áp dụng để điều trị bệnh chậm phát triển trí tuệ?
Trả lời:
Không có cách điều trị nào có hiệu quả đối với mọi trẻ em bị chậm phát triển. Trẻ em là duy nhất; chúng học và phát triển và phát triển theo cách riêng của mình, theo tốc độ của riêng, dựa trên điểm mạnh và điểm yếu của chúng. Bất kỳ kế hoạch điều trị nào cũng sẽ tính đến tính cá nhân này và được thiết kế để tập trung vào nhu cầu cá nhân. Các phương pháp hỗ trợ điều trị có thể bao gồm:
- Ngôn ngữ và liệu pháp ngôn ngữ
Một số trẻ có thể không hiểu ngôn ngữ. Một số trẻ em có thể hiểu ngôn ngữ nhưng không thể giao tiếp hiệu quả do khó khăn khi nói. Đôi khi trẻ em trải qua những thử thách trong các lĩnh vực giao tiếp khác, chẳng hạn như cử chỉ tay và biểu hiện trên khuôn mặt.
Liệu pháp ngôn ngữ là một chương trình nhằm cải thiện khả năng nói, ngôn ngữ và khả năng vận động bằng miệng. Trẻ em có thể luyện nói để phát âm dễ hơn, hoặc xây dựng kỹ năng ngôn ngữ của họ bằng cách học từ mới, học cách nói trong câu, hoặc cải thiện kỹ năng nghe.
- Liệu pháp nghề nghiệp
Đây là một liệu pháp giúp mọi người đạt được sự độc lập trong mọi khía cạnh của cuộc sống của họ. Đối với trẻ em, công việc chính của họ là chơi, học tập và làm các hoạt động phù hợp với độ tuổi của cuộc sống hàng ngày (ví dụ: mặc quần áo, ăn uống, tắm). Nếu trẻ bị chậm phát triển trí tuệ, mục tiêu trị liệu nghề nghiệp có thể được xác định để giúp trẻ cải thiện khả năng hoạt động của chúng trong các lĩnh vực này.
- Vật lý trị liệu
Nếu trẻ hạn chế khả năng di chuyển hoặc phối hợp, chúng có thể cần vật lý trị liệu. Vật lý trị liệu (PT), tập trung vào việc cải thiện kỹ năng vận động thô và vận động tinh, cân bằng và phối hợp, sức mạnh và sức chịu đựng. Kỹ năng vận động bao gồm các hoạt động sử dụng các cơ lớn hơn của cơ thể, như lăn, bò, đi bộ, chạy hoặc nhảy. Kỹ năng vận động tinh tế sử dụng các cơ nhỏ hơn, chẳng hạn như khả năng cầm thìa hoặc nhặt đồ chơi.
- Các liệu pháp hành vi, chẳng hạn như những liệu pháp được sử dụng để điều trị chứng tự kỷ và các vấn đề hành vi
Khi một đứa trẻ bị chậm phát triển trí tuệ, bất kể mức độ nào thì nó cũng có thể gây ra những căng thẳng rất thực tế đối với cả trẻ và gia đình. Đôi khi trẻ bị từ sớm trong cuộc sống có thể phát triển các đặc điểm hành vi tiêu cực, chẳng hạn như hành vi hung hăng (ví dụ như cắn, kéo tóc, đánh, ném đồ) hoặc hành vi tự gây hại. Những hành vi tiêu cực này có thể ảnh hưởng nhiều hơn đến chất lượng cuộc sống của gia đình và giảm hiệu quả của các liệu pháp khác.