Ích mẫu là vị thuốc được coi là thần dược chữa bệnh phụ nữ. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu biết về đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và công dụng của cây ích mẫu.
- Chẩn đoán và điều trị tứ chứng Fallot
- Các thực phẩm giàu vitamin và muối khoáng
- U nang lông và những điều cần biết
Những điều cần biết về cây ích mẫu
Dưới đây là những điều mà bạn cần biết về cây ích mẫu và tác dụng của chúng đối với sức khỏe của con người.
Đặc điểm thực vật
Cây ích mẫu họ Hoa môi – lamiaceae. Hiện nay nước ta có 2 loại ích mẫu:
- Leonurus artemisia
Bác sĩ tư vấn: Là cây thảo sống hàng năm, cao 0,5 – 1m. Thân có thiết diện rộng, mọc đứng, trên có nhiều rãnh dọc và lông mịn, ruột xốp. Lá mọc đối có răng cưa nông, hai mặt lá có lông mềm như nhung, lá ở giữa dài xẻ sâu thành thùy hẹp, các thùy có răng cưa nhọn. Cụm hoa mọc thành vòng dày đặc ở kẽ lá đường kính khoảng 2 – 2,5 cm, đài hoa hình chuông dài 5 – 6mm, tràng hoa dài 1cm có màu trắng hồng hay tím hồng, mặt ngoài có lông, môi trên hình trứng hơi cong, môi dưới dài bằng môi trên song hơi hẹp, chia 3 thùy, có 4 nhị đính vào giữa ống tràng. Quả có 3 cạnh, khi chín màu sẫm. Ra hoa vào tháng 3 đến tháng 5, quả chín vào tháng 6 đến tháng 7 hàng năm.
- Leonurrus sibiricus L.
Loài này có đặc điểm khác loài trên là cây nhỏ hơn, cao hơn 0,2 – 0,8m. Phiến lá giữa xẻ rất sâu, sát tận gần lá, lá ở ngọn xẻ 3 thùy, giữa lại xẻ thêm 3 thùy nữa. Cụm hoa có đường kính 3 – 3,5cm, hoa có môi dưới hơi ngắn bằng 3 /4 môi trên.
Phân bố, trồng trọt
Ở Việt Nam ích mẫu mọc hoang trên những vùng đất ẩm ven sông, chủ yếu ở đồng bằng trung du Bắc Bộ. Vùng núi thấp dưới 1500m cũng có ích mẫu nhưng hiếm gặp. Trồng bằng cách gieo hạt vào tháng 10 trên luống rộng 1m, cao 20 – 25m, mật độ 25 – 30 cm một cây. Ích mẫu ưa sáng và ấm. Cây sinh trưởng nhanh trong mùa hè và lụi vào khoảng giữa thu, cấy có khả năng tái sinh mạnh khi cây bị cắt sát gốc.
Phân bố, trồng trọt
Bộ phận dùng
Dùng phần trên mặt đất có nhiều lá gọi là ích mẫu thảo. Ích mẫu thu hoạch vào mùa hè, khi hoa chớm nở cắt cây về rũ sạch đất cát phơi sấy khô. Qủa ích mẫu thường gọi là hạt. Quả thu hái vào mua thu khi quả chín, cắt cả cây phơi khô đập rũ lấy quả. Quả màu nâu bóng dài 1 – 2mm.
Thành phần hóa học
Trong lá cây ích mẫu có chứa alcaloid ( leonurinin, leonuridin, leonuri ), tanin, chất đắng, saponin, falvonoid, tinh dầu.
Theo viện dược liệu có 3 loại alcaloid ( Trong đó có alcaloid có N bậc 4), 3 flavonoid ( trong đó có rutin), 1 glycosid có khung steroid.
Tác dụng và công dụng
Ích mẫu đã được sử dụng làm thuốc từ lâu đời với phụ nữ sau sinh có công dụng: chữa rong huyết, rong kinh, tử cung sau sinh co hồi kém, rối loạn kinh nguyệt, khí hư bạch đới quá nhiều. Ngoài ra ích mẫu còn dùng chưa bệnh Cao huyết áp, bệnh thận, bổ huyết .
Tác dụng và công dụng
Qủa ích mẫu dùng làm thuốc thông tiểu, chữa phù thũng, suy thật, giảm thị lực.
Liều dùng:
– Ích mẫu thảo: 10 – 20g/ ngày dưới dạng sắc thuốc, hãm. Cao thuốc, siro
– Qủa ích mẫu: 6 – 12g/ ngày dưới dạng thuốc sắc
Một số bài thuốc từ cây ích mẫu
Trường hợp phụ nữ kinh nguyệt không đều: Dùng 20g ích mẫu săc nước uống trong 10 ngày, ngày 3 lần
Trường hợp phụ nữ suy nhược: Dùng 30 – 60g ích mẫu hầm cùng thịt gà ăn
Nguồn tapchisuckhoe.edu.vn