Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ là căn bệnh thường gặp ở người lớn tuổi và những người có tiền sử về bệnh tim mạch. Tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng tránh tai biến mạch máu não?
- Tìm hiểu mãn dục nam ở người cao tuổi
- Những lưu ý khi sử dụng thuốc mỡ máu dành cho người cao tuổi
- Dược sĩ tư vấn cách dùng thuốc an toàn cho người cao tuổi
Tai biến mạch máu não
Theo Tổ chức y tế thế giới tai biến mạch máu não (Đột quỵ) được định nghĩa như sau: là tình trạng rối loạn chức năng thần kinh khu trú như hôn mê, liệt nửa người, nói đớ, nuốt bị sặc, xuất hiện nhanh, đột ngột. Các rối loạn chức năng này thường tồn tại quá 24 giờ sau khi đã loại trừ nguyên nhân chấn thương sọ não.
Tai biến mạch máu não có biểu hiện gì?
Theo các chuyên gia Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tai biến mạch máu não xuất hiện 2 dạng thường gặp là nhồi máu não và xuất huyết não, cả 2 dạng này đều có những biểu hiện chung sau:
- Rối loạn về tri giác: Có nhiều trường hợp người bệnh vẫn còn tỉnh táo, nhưng đa số là có tri giác giảm sút như: lơ mơ, ngủ gà đôi khi là hôn mê. Thang điểm Glassgow là thang điểm đánh giá mức độ hôn mê của bệnh nhân TBMMN, điểm càng thấp thì mức độ hôn mê càng sâu.
- Rối loạn về vận động: Đồng tổn thương các dây thần kinh sọ não đặc biệt là dây V, VII, IX gây nên tình trạng liệt nửa người, nếu nặng người không tự đi lại được, trường hợp nhẹ người bệnh đi khó khăn khi đi hay bị rớt dép, liệt mặt cùng bên với bên bị liệt, liệt các cơ hầu họng làm cho người bệnh nuốt khó khăn khi ăn uống dễ bị sặc, thức ăn rớt vào đường hô hấp gây nghẹt thở có thể gây tử vong cho bệnh nhân. Ngoài ra người bệnh có thể bị tình trạng nói khó, hay không nói được, tiêu tiểu cũng không điều khiển được.
- Thất ngôn là dạng thường gặp trong và sau giai đoạn tai biến, 2 dạng thất ngôn thường gặp là thất ngôn Broca và Wernicke.
Nguyên nhân của tai biến mạch máu não:
Trên thực tế rất khó xác định nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não, với phương tiện chẩn đoán hiện đại là CT-Scan chúng cũng chỉ có thể xác định được dạng tai biến mạch máu não là nhũn não hay xuất huyết não chứ chưa xác định được nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não.
Về mặt lý thuyết người ta nhận thấy xuất huyết não là do vỡ động mạch ở não trên nền tảng huyết áp động mạch tăng cao hoặc do bất thường bệnh lý về mạch máu như: xơ vữa, phình động mạch, dị dạng mạch máu…
Nhũn não (nhồi máu não) thường mạch máu não bị tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn này do nhiều lý do trong đó có liên quan đến xơ vữa động mạch, một số bệnh tim mạch tạo ra cục máu đông trong tim theo dòng máu lên não làm tắc động mạch não gây thiếu máu nuôi nhánh mạch máu phía sau khối máu đông
Bác sĩ tư vấn lưu ý trong chăm sóc người bị tai biến mạch máu não:
- Tình trạng liệt cơ hầu họng làm cho nuốt khó khăn, dễ bị sặc khi ăn uống, gây tai biến hít vào phổi. Trường hợp nhẹ thì viêm phổi, nặng hơn là nghẹt đường hô hấp gây ngừng thở và tử vong. Khi cho ăn thức ăn nên xay nhuyễn, lỏng, ăn ít một chia làm nhiều bữa nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng theo nguyên tắc xây dựng khẩu phần ăn bệnh lý. Trường hợp bệnh nhân hôn mê, tổn thương thiệt hầu và thanh môn thì vấn đế dinh dương cho bệnh nhân cần phải đặt ống thông dạ dày và nuôi dưỡng qua ống thông.
- Loét mỏm cụt do tì đè lâu ngày dễ xảy ra vì bệnh nhân bị liệt nằm một chỗ, không tự xoay xở được và tình trạng tai biến làm rối loạn thần kinh mạch máu dinh dưỡng da. Vì vậy người chăm sóc nên xoay trở bệnh nhân thường xuyên, kích thích cho vùng da nhận nhiều mau nuôi dưỡng bằng cách xoa bóp, chườm ấm…
- Nhiễm trùng phổi hay gặp vì tình trạng liệt làm người bệnh nằm nhiều không thể hít thở sâu được, cộng với sự tiết nhiều đàm nhớt làm cho phổi thường xuyên bị ứ đọng các chất tiết này dễ dẫn đến nhiễm trùng. Để tránh những biến chứng này, người chăm sóc nên đỡ người bệnh ngồi dậy, nhắc người bệnh hít thở sâu và vỗ rung lồng ngực.
- Đau khớp vai bên bị liệt vì khi ngồi trọng lượng cánh tay kéo khớp vai sệ xuống và khi đỡ ngồi người nhà hay nắm tay bên liệt kéo bệnh nhận ngồi dậy dẫn đến giãn khớp vai. Để tránh biến chứng này, các bệnh nên treo tay bên liệt bằng miếng vải hình tam giác hay dùng một khăn lông lớn. Khi đỡ ngồi thì nâng phía sau cổ không nên kéo tay bên liệt, tập vận động thụ động tại giường.
Chăm sóc người bị tai biến mạch máu não
Dự phòng tai biến mạch máu não và phòng ngừa tai biến xảy ra:
- Ngừng hút thuốc lá: Thuốc lá là nguy cơ chính của bệnh mạch máu có thể dẫn đến tai biến mạch máu não.
- Kiểm soát tốt huyết áp: Cao huyết áp là nguyên nhân chính gây ra xuất huyết não, huyết áp cao cũng là yếu tố làm tăng tốc xơ vữa động mạch tạo thuận lợi cho tình trạng nhũn não.
- Tầm soát đường huyết để hạn chế những tai biến do đái tháo đường gây ra.
- Chế độ dinh cân đối: phù hợp với thể trạng và bệnh lý kèm theo. Như hạn chế muối, nước đối với suy tim; hạn chế dầu mỡ đối với hội chứng tăng lipid máu, hạn chế tinh bột đối với bệnh đái tháo đường…
- Chế độ nghĩ ngơi và vệ sinh hợp lý: tránh căng thẳng thần kinh, tránh những xúc động mạnh, nghĩ ngơi đúng giờ, ngủ đúng giờ giấc, vệ sinh cá nhân và môi trường sống hằng ngày.
Nguồn tapchisuckhoe.edu.vn