Sốt rét là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trước đây hay xuất hiện ở vùng núi cao nhưng nay bệnh đã phổ biến ở tất cả mọi nơi gây nên những mối nguy hại cho xã hội và cộng đồng.
- Mẹ bầu nên ăn gì để dễ sinh thường?
- Chấn thương và đụng dập trong hoạt động thể thao của sinh viên Y Dược
- Cơn ngủ kịch phát và những điều cần biết
Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết bệnh sốt rét
Theo chia sẻ của các Bác sĩ chuyên khoa, bệnh sốt rét do ký sinh trùng sốt rét gây ra, là loài Plasmodium. Có bốn loại ký sinh trùng sốt rét ở người là Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae. Trong đó P.falciparum và P.vivax chiếm ưu thế 95% các trường hợp trên thế giới. ở Việt Nam cũng chỉ gặp 2 loại này: P.falciparum chiếm 80%, P.vivax chiếm 20% các trường hợp bệnh nhân sốt rét.
Dịch tễ bệnh sốt rét
Nguồn lây bệnh là bệnh nhân và người lành mang bệnh. Bệnh nhân bao gồm bệnh nhân sốt rét sơ nhiễm là nguồn bệnh từ khi có giao bào trong máu (từ ngày 10-14 ngày với P. Falciparum và từ ngày thứ 3 với P. Vivax). Bệnh nhân sốt rét tái phát có khả năng lây truyền sớm hơn. Người mang KST lạnh thường là người sống và bị nhiễm KST từ nhỏ tại vùng sốt rét lưu hành, cơ thể có một phần miễn dịch, tỷ lệ mang KST lạnh thường tăng theo tuổi ở vùng sốt rét nặng.
Đường lây truyền bệnh bệnh truyền từ người bệnh sang người lành chủ yếu thông qua vật chủ trung gian là muỗi Anopheles. Ngoài ra các ký sinh trùng sốt rét còn hai phương thức lan truyền khác qua truyền máu có nhiễm KST sốt rét hoặc dùng chung dụng cụ tiêm chích với người có KST sốt rét trong máu, qua rau thai: Thường gặp ở phụ nữ có thai sống trong vùng dịch tễ sốt rét, trẻ sinh ra sốt rét bẩm sinh, sẩy thai, đẻ non.
Bệnh hầu như gặp ở mọi lứa tuổi, mọi người hầu như có cảm thụ cả với 4 loại Plasmodium. Bệnh phát triển mạnh ở các nước nhiệt đới nóng, ẩm, mưa nhiều, những nơi điều kiện vệ sinh môi trường kém. Hiện nay có khoảng 100 quốc gia năm trong vùng nhiễm sốt rét và số lượng người nhiễm ước tính khoảng 270 triệu người.
Bệnh sốt rét gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh
Triệu chứng lâm sàng bệnh sốt rét
Thời kỳ nung bệnh là thời gian từ khi KST sốt rét lần đầu tiên vào cơ thể cho đến khi có sốt. Thời gian nung bệnh dài ngắn phụ thuộc vào 3 yếu tố: loại ký sinh trùng sốt rét (P.falciparum 8 -12 ngày, P.vivax12-17 ngày, P. malariae 20 – 25 ngày, P.ovale > 50 ngày), mật độ ký sinh trùng sốt rét vào cơ thể, cơ địa bệnh nhân: Mỗi cá thể có khả năng tạo được kháng thể (tiền miễn dịch) không để sốt xảy ra, mặc dù ký sinh trùng sốt rét vẫn nhân lên mạnh mẽ trong cơ thể.
Theo những tin tức Y Dược mới nhất, thời kỳ khởi phát thường kéo dài 1 tuần. Bệnh biểu hiện: sốt, nhức đầu, đau mỏi toàn thân, khát nước.v.v. Nếu được điều trị sẽ nhanh khỏi. Nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì bệnh nhân sẽ tiến triển thành cơn sốt hoặc sốt rét ác tính.
Thời kỳ toàn phát ( sốt cơn) các triệu chứng gặp trước khi cơn sốt xuất hiện: đau dọc cột sống lưng, ớn lạnh, ngáp. Cơn sốt rét điển hình trải qua 3 giai đoạn :
- Giai đoạn rét run: 30-60 phút. Bệnh nhân rét run cầm cập, nhiệt độ tăng cao dần.
- Giai đoạn sốt nóng: 2-3 giờ nhiệt độ tăng dần 39 -400C kèm theo sốt bệnh nhân thường nhức đầu, đau khắp người, mắt đỏ, da khô.
- Giai đoạn vã mồ hôi: Sốt hạ dần rồi hết hẳn, mồ hôi vã ra như vừa mới tắm, khát nước bệnh nhân dễ chịu.
Cơn sốt xảy ra vào một giờ nhất định, có chu kỳ:
- falciparum: 24/h/1 cơn.
- vivax, P.ovale: 48h/cơn
- maliniae: 72h/cơn
Cơn sốt chu kỳ sẽ tồn tại 1 – 2 năm (đối với P.falciparum) nếu người bệnh khỏi vùng sốt rét không bị tái nhiễm liên tục, có thể kéo dài 3 – 6 năm (đối với P.vivax).
Hậu quả của sốt rét cơn: thiếu máu mức độ thiếu máu phụ thuộc vào sự tan máu trong những cơn sốt. Thiếu máu từ từ, mãn tính nên người bệnh vẫn chịu đựng được, lách to phụ thuộc vào loại ký sinh trùng sốt rét, thời gian và cơ địa, các hậu quả khác như: suy dinh dưỡng, rụng tóc, sức đề kháng giảm, không có biến chứng nội tạng như biến chứng nào, suy thận…
Nguồn: tapchisuckhoe.edu.vn