Viêm xoang là một bệnh phổ biên có thể gặp ở trẻ em, kể cả trẻ sơ sinh nhưng rất hiếm, khoảng 0,1% trong tổng số các bệnh nhân bị viêm xoang. Vậy viêm xoang ở trẻ có gì khác so với người lớn? Hãy cùng tìm hiểu qua bài phỏng vấn các bác sĩ, chuyên gia đến từ trường Cao đẳng Y Dược Việt Nam sau đây.
Bác sĩ chỉ cách phát hiện và điều trị viêm xoang ở trẻ em
Hỏi: Thưa bác sĩ, viêm xoang ở trẻ khác gì so với người lớn ạ?
Trả lời:
Viêm xoang ở trẻ em khác với người lớn, đây không phải là người lớn thu nhỏ mà ở lứa tuổi này hệ thống xoang đang trong giai đoạn hình thành và phát triển. Hệ thống xoang mặt bắt đầu hình thành từ tuần thứ tư của thời kỳ bào thai, xuất phát từ một tế bào sàng. Tế bào sàng phát triển xâm lấn vào các xương để tạo thành các xoang khác nhau như xâm lấn vào xương trán tạo xoang trán, xâm lấn vào xương hàm trên tạo xoang hàm và xâm lấn vào xương bướm để hình thành xoang bướm. Chính vì vậy các xoang có liên hệ mật thiết với nhau do đó thường bị viêm nhiều xoang cùng một lúc. Xoang sàng có ngay từ khi trẻ ra đời nhưng những các xoang khác dần được tạo thành sau đó. Xoang hàm có khi trẻ 3 – 4 tuổi, xoang trán và xoang bướm chỉ xuất hiện khi trẻ được 7 – 8 tuổi. Hệ thống xoang chỉ hoàn thiện ở người được 20 tuổi.
Bác sĩ chuyên khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết kích thước các xoang ở trẻ rất nhỏ, đôi khi mới chỉ là một rãnh hằn vào xương làm cho việc chẩn đoán bệnh gặp nhiều khó khăn vì các triệu chứng thường không điển hình và khó khai thác được chính xác.
Trong các thập niên gần đây, bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên ở trẻ em có xu hướng gia tăng, hay gặp nhất là các trẻ có cơ địa dị ứng hoặc sống trong môi trường ô nhiễm, phải hít khói thuốc lá thụ động, hơi khói của các khu công nghiệp, bếp than… sự giảm dần của diện tích cây xanh trong môi trường sống. Tỉ lệ viêm xoang ở trẻ em lên tới 1,7% số bệnh nhân bị mắc bệnh tai mũi họng học đường theo điều tra của Bệnh viện Tai Mũi Họng trung ương năm 2005.
Tỉ lệ trẻ em trai mắc bệnh viêm mũi xoang cũng tương đương với trẻ em gái (trai là 54%, gái 46%).
Hỏi: Thưa bác sĩ, làm thế nào để phân biệt viêm xoang và viêm đường hô hấp trên ạ?
Trả lời:
Làm thế nào để phân biệt trẻ bị viêm xoang với một đợt viêm đường hô hấp trên cấp tính vì trong một năm trẻ có thể mắc từ khoảng 6 – 8 lần? Chẩn đoán viêm mũi xoang ở trẻ nhỏ chủ yếu là dựa vào triệu chứng lâm sàng. Diễn biến và biểu hiện của bệnh như sau:
Sau một đợt viêm mũi họng cấp kéo dài hơn 1 tuần (viêm nhiễm đường hô hấp trên chỉ kéo dài trung bình 5 – 7 ngày là hết), trẻ vẫn còn sốt nhẹ, người mệt mỏi, xì mũi màu vàng, xanh đặc, có mùi hôi. Trẻ thường xuyên có cảm giác chảy đờm từ mũi xuống họng nên gây ho, nhất là vào ban đêm khi ngủ. Hơi thở hôi và dễ nôn. Trẻ bú không được dài hơi như khi do tắc mũi. Trẻ hay quấy khóc, thở ngáy, ngủ không ngon giấc, mệt mỏi, hốc mắt có quầng thâm. Trẻ lớn hơn hay phàn nàn bị đau đầu nặng mặt, buồn ngủ. Đôi khi trong đợt viêm cấp mặt trước của má bị sưng nề đỏ, ấn đau hoặc có biểu hiện sưng nề, đóng bánh ở góc trong ổ mắt do hiện tượng viêm xoang sàng rò mủ ra bên ngoài da.
Viêm xoang ở trẻ được điều trị như thế nào?
Khám bệnh thấy niêm mạc mũi bị phù nề, xuất tiết nhiều dịch, khe giữa đọng nhiều mủ vàng xanh. Một số trượng hợp viêm mũi xoang kéo dài lâu ngày dẫn tới hình thành polip mũi. Tổ chức V.A ở trần vòm luôn trong tình trạng quá phát và đọng mủ.
Quan sát họng miệng thấy mủ màu vàng xanh bám đầy thành sau họng xuống tận dưới hạ họng.
Màng tai thường dày đục và lõm, một số trẻ có hiện tượng ứ đọng dịch trong hòm tai-viêm tai giữa thanh dịch – do sự thông khí kém giữa tai và vùng mũi họng.
Chụp X-quang xoang thường như phim Blondeau, Hirtz chỉ cân nhắc thực hiện khi nghi ngờ có các biến chứng của viêm xoang do ảnh hưởng nặng nề của tia chụp với trẻ nhưng thật sự cũng khó đánh giá tình trạng viêm xoang của trẻ trên hai phim này vì mặt trước của xoang bị các mầm răng cản trở. Nếu thấy thật cần thiết chỉ nên chụp phim cắt lớp vùng xoang để đánh giá chính xác tình trạng bệnh.
Hỏi: Thưa bác sĩ, viêm xoang ở trẻ được điều trị như thế nào ạ?
Trả lời:
Điều trị nội khoa là chính từ 4 – 6 tuần với kháng sinh toàn thân nhóm ß lactam hoặc macrolid kết hợp với thuốc chống viêm, giảm phù nề và thuốc chống dị ứng.
Tại chỗ dùng các thuốc nhỏ mũi nhóm co mạch, chống viêm, giảm xuất tiết để làm thông thoáng các lỗ dẫn lưu xoang.
Chỉ định phẫu thuật chỉ đặt ra sau khi điều trị nội khoa sau 6 tháng thất bại hoặc có những biến chứng của viêm xoang theo chỉ đinh chặt chẽ của các thầy thuốc chuyên khoa tai mũi họng.
Điều quan trọng để viêm xoang không tái phát là phải tránh các nguyên nhân gây bệnh. Khi có các triệu chứng như hắt hơi, chảy nước mũi, tắc mũi, cần được điều trị ngay tránh trường hợp biến chứng thành viêm xoang.