Đau cột sống thắt lưng hay còn gọi là đau lưng vùng thấp là hội chứng đau khu trú trong khoảng từ ngang mức L1 đến nếp lằn mông (có thể ở một bên hoặc cả hai bên), đây là một hội chứng xương khớp hay gặp nhất trong thực hành lâm sàng. Khoảng 65-80% người trưởng thành trong cộng đồng có đau cột sống thắt lưng (CSTL) cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc đời và khoảng 10% trong số này bị chuyển thành đau CSTL mạn tính. Vậy làm thế nào để đề phòng đau cột sống thắt lưng tái phát? Hãy cùng theo dõi bài phỏng vấn các bác sĩ, chuyên gia đến từ trường Cao đẳng Y Dược Việt Nam sau đây.
Bác sĩ hướng dẫn phòng tránh tái phát đau cột sống thắt lưng
Hỏi: Thưa bác sĩ, nguyên nhân gây đau cột sống thắt lưng là gì ạ?
Trả lời:
Nguyên nhân phổ biến gây đau CSTL là do căng giãn cơ, dây chằng cạnh cột sống quá mức, thoái hóa đĩa đệm cột sống, thoát vị đĩa đệm CSTL, trượt thân đốt sống, dị dạng thân đốt sống (cùng hóa thắt lưng 5, thắt lưng hóa cùng 1…), loãng xương nguyên phát… Loại này diễn biến lành tính, chiếm 90% trong tổng số trường hợp đau CSTL.
Ngoài ra, đau CSTL là triệu chứng của một trong các bệnh khớp mạn tính (viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp, loãng xương) hoặc tổn thương tại cột sống do nguyên nhân nhiễm khuẩn (viêm đĩa đệm đốt sống do vi khuẩn lao hoặc vi khuẩn sinh mủ), ung thư, do các nguyên nhân khác (sỏi thận, loét hành tá tràng, bệnh lý động mạch chủ bụng, u xơ tuyến tiền liệt…), tổn thương cột sống do chấn thương…
Hỏi: Thưa bác sĩ, đau cột sốt thắt lưng sẽ có những triệu chứng gì ạ?
Trả lời:
Đau CSTL do căng giãn dây chằng quá mức có các triệu chứng như: đau xuất hiện đột ngột sau khi bê vật nặng, sau hoạt động sai tư thế (lao động chân tay kéo dài, đi guốc cao gót…), rung xóc do đi xe đường dài, sau nhiễm lạnh hoặc sau một cử động đột ngột. Đau thường kèm theo co cứng khối cơ cạnh cột sống, tư thế cột sống bị lệch vẹo mất đường cong sinh lý, khi thầy thuốc ấn ngón tay dọc các mỏm gai sau hoặc vào khe liên đốt ở hai bên cột sống thì có thể xác định được điểm đau.
Chuyên gia Y tế Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường có biểu hiện của đau dây thần kinh tọa. Người bệnh bị đau lan từ cột sống thắt lưng lan xuống mông, phía sau ngoài đùi, mặt trước bên cẳng chân, mắt cá ngoài, qua mu chân tới ngón I nếu bị chèn ép ở L5. Nếu tổn thương ở đốt sống S1, đau lan xuống mặt sau đùi, cẳng chân, gân Achille, mắt cá ngoài qua bờ ngoài gan chân tới ngón V. Đôi khi có rối loạn cảm giác nông như cảm giác tê bì, kiến bò, kim châm… dấu hiệu giật dây chuông dương tính, dấu hiệu Lasegue dương tính. Trường hợp có chèn ép nặng, người bệnh có thể bị rối loạn cơ tròn. Phản xạ gân xương chi dưới thường giảm hoặc mất, có thể bị teo cơ đùi và cẳng chân nếu đau kéo dài.
Đau cột sống thắt lưng được điều trị như thế nào?
Trong trường hợp đau CSTL là triệu chứng của một bệnh toàn thân, người bệnh thường có các triệu chứng khác kèm theo như sốt, dấu hiệu nhiễm khuẩn thường gặp do nguyên nhân nhiễm khuẩn, gầy, sút cân nhanh, đau ngày càng tăng, không đáp ứng với các thuốc chống viêm giảm đau thông thường là các triệu chứng gợi ý nguyên nhân là ung thư, trường hợp đau thắt lưng dữ dội ngày càng tăng kèm theo dấu hiệu sốc, da xanh thiếu máu nên nghi ngờ phình tách động mạch chủ bụng… Khi có dấu hiệu chỉ điểm của một bệnh toàn thân liên quan đến đau vùng thắt lưng, thầy thuốc cần hướng dẫn người bệnh đến các cơ sở y tế chuyên khoa thực hiện các xét nghiệm, thăm dò chuyên sâu để tìm nguyên nhân.
Một số trường hợp đau có nguyên nhân do tâm lý: dấu hiệu đau thắt lưng xuất hiện sau các stress do áp lực của tâm lý hoặc lao động thể lực quá sức, sau đó chuyển thành đau thắt lưng mạn tính. Tuy nhiên, thầy thuốc cần loại trừ các bệnh thực thể gây đau thắt lưng trước khi chẩn đoán đau thắt lưng do nguyên nhân tâm lý.
Hỏi: Thưa bác sĩ, đau cột sống thắt lưng được điều trị như thế nào và làm thế nào để phòng tránh bệnh tái phát ạ?
Trả lời:
Đau CSTL được điều trị theo nguyên nhân kết hợp điều trị thuốc với các biện pháp phục hồi chức năng, luyện tập, thay đổi lối sống nhằm bảo vệ cột sống thắt lưng. Không lạm dụng điều trị ngoại khoa, đặc biệt với những trường hợp đau cột sống thắt lưng cấp hoặc bán cấp.
Thường kết hợp các nhóm thuốc chống viêm không steroid, thuốc giảm đau và thuốc giãn cơ. Chỉ định phẫu thuật cho các trường hợp đau thắt lưng do thoát vị đĩa đệm hoặc kèm trượt đốt sống đã được điều trị nội khoa tích cực trong 3 tháng nhưng không đạt hiệu quả, đặc biệt đối với trường hợp đau nhiều, có dấu hiệu chèn ép rễ thần kinh nặng (teo cơ nhanh, rối loạn cơ tròn, rối loạn cảm giác).
Cần thực hiện các biện pháp tránh tái phát đau vùng thắt lưng như làm việc đúng tư thế, đặc biệt tư thế đúng khi mang vật nặng, tránh xoắn vặn vùng thắt lưng, nên bơi hàng tuần, tập luyện các động tác làm chắc khỏe cơ bụng, cơ lưng…