Vào mùa đông, thời tiết lạnh làm cho các bệnh đường hô hấp tăng lên. Bệnh nhân đến khám điều trị nội và ngoại trú cũng nhiều vì các bệnh này thường tăng cao. Tại sao mùa lạnh lại dễ nhiễm khuẩn đường hô hấp? Có cách nào để phòng tránh hay không? Hãy cùng tìm hiểu qua bài phỏng vấn các bác sĩ, chuyên gia đến từ trường Cao đẳng Y Dược Việt Nam sau đây.
Bác sĩ tư vấn cách phòng chống nhiễm khuẩn đường hô hấp khi vào đông
Hỏi: Thưa bác sĩ, vì sao thời tiết lạnh lại dễ bị mắc bệnh đường hô hấp ạ?
Trả lời:
Hệ hô hấp của chúng ta được tính từ cửa mũi trước đến tận các phế nang trong phổi. Đường hô hấp trên bao gồm mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản, có chức năng chủ yếu là lấy không khí bên ngoài cơ thể, làm ẩm, làm ấm và lọc không khí trước khi đưa vào phổi. Các bộ phận của đường hô hấp dưới (khí quản, phế quản, phế nang trong phổi), một phần chức năng lọc không khí và phần chức năng còn lại là trao đổi khí.
Hệ hô hấp là cơ quan tiếp xúc với không khí nên rất nhạy cảm khi thời tiết thay đổi. Thời tiết lạnh ẩm của mùa đông là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus, nấm mốc, ký sinh trùng phát triển. Mùa đông lạnh cũng khiến cho sức đề kháng của cơ thể suy giảm… Tất cả những điều này làm cho tỷ lệ mắc bệnh ở đường hô hấp tăng lên. Hơn nữa, ở đường hô hấp cũng có những vi khuẩn ký sinh. Khi cơ thể bị nhiễm lạnh hay sức đề kháng giảm thì những vi khuẩn này trở thành nguyên nhân gây bệnh.
Hỏi: Thưa bác sĩ, những tác nhân gây bệnh đường hô hấp thường là gì ạ?
Trả lời:
Bác sĩ chuyên khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn trả lời: nguyên nhân gây ra viêm đường hô hấp là các virus, vi khuẩn (liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A, phế cầu khuẩn) và một số loại nấm…
Các vi khuẩn, virus sẽ cư trú ở chất nhầy niêm mạc mũi họng, xâm nhập vào tế bào niêm mạc, nhân bản rồi phá huỷ tế bào và lây lan sang các tế bào bên cạnh. Cơ thể sẽ kháng cự lại nhờ các kháng thể IgA sẵn có và đội quân bạch cầu bảo vệ. Thông thường tế bào niêm mạc hô hấp sẽ bị tổn thương và bị virus phá huỷ nhưng sau khoảng 2 tuần lớp tế bào mới lại mọc lên và đẩy lùi virus. Nhưng trong một số trường hợp, cơ thể tiêu diệt không hiệu quả, virus từ đường hô hấp trên sẽ nhân bản và xâm nhập xuống tận đường hô hấp dưới, vào máu gây nhiều biến chứng khác.
Ngoài ra, viêm đường hô hấp có thể do nhiều căn nguyên khác nhau như do dị ứng thời tiết, dị ứng các loại dị nguyên khác nhau (kháng nguyên) có trong không khí, trong bụi, dị ứng hoặc tác động của hóa chất, khói thuốc lá (hoặc hút hay hít phải khói thuốc lá, thuốc lào do người khác nhả ra)…
Những bệnh hô hấp thường gặp vào mùa lạnh như cảm cúm, viêm mũi họng, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi và những bệnh mạn tính như hen phế quản, giãn phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)… dễ tái phát những đợt cấp tính.
Cúm ác tính là một trong những bệnh nguy hiểm nhất. Cảm cúm phần lớn là tự hết mà chưa có thuốc đặc trị, nhưng cúm ác tính có thể dẫn đến tử vong mà không có dấu hiệu báo trước nào. Bên cạnh đó, bệnh viêm phổi cũng rất nặng nề với trẻ nhỏ vì nếu không được điều trị kịp thời, trẻ có thể tử vong. Đối với người lớn viêm phổi hầu hết phải điều trị nội trú. Ngoài ra, hen suyễn và COPD cũng là những bệnh nguy hiểm, gây tử vong nếu vào đợt cấp mà không điều trị kịp thời.
Những biểu hiện của nhiễm khuẩn đường hô hấp là gì?
Hỏi: Thưa bác sĩ, những biểu hiện của nhiễm khuẩn đường hô hấp là gì ạ?
Trả lời:
Khi bị viêm nhiễm đường hô hấp người bệnh thường có các triệu chứng như sốt cao, hắt hơi sổ mũi, chảy nước mũi, đau rát họng, ho, khàn tiếng, nhức mỏi…
Đối với các bệnh đường hô hấp trên, đặc điểm quan trọng là thời gian ủ bệnh ngắn, tốc độ biểu hiện bệnh nhanh và các biểu hiện ồ ạt. Chính vì thế mà sốt trong các bệnh của viêm đường hô hấp trên thường là sốt cao và theo cơn. Đi kèm với sốt là hắt hơi, sổ mũi, người bệnh hắt hơi nhiều hơn bình thường, có khi đến 4-5 cái/một lần và xuất hiện nhiều lần trong ngày. Sau đó người bệnh sẽ bị chảy dịch mũi với đặc điểm dịch nhiều, trong, loãng, không có mủ và không hôi. Khi virus gây bệnh ở thanh quản thì bệnh nhân sẽ bị khàn tiếng hay tắt tiếng vì dây thanh âm bị phù nề, viêm nhiễm…
Hỏi: Thưa bác sĩ, làm thế nào để phòng viêm nhiễm đường hô hấp khi thời tiết chuyển lạnh ạ?
Trả lời:
Với người khỏe mạnh không được chủ quan, cần đảm bảo chế độ sinh hoạt điều độ, ăn đủ chất, các nhóm dinh dưỡng, tăng cường vận động, luyện tập, bổ sung vitamin trong trái cây, rau củ quả… để tăng sức đề kháng cho cơ thể.
Giữ ấm cho cơ thể khi trời lạnh. Đối với trẻ em, tránh cho trẻ đi chơi, ra ngoài khi trời lạnh… Vì chỉ cần bị lạnh là cơ thể suy giảm sức đề kháng, sẽ làm cho vi khuẩn, virus cộng sinh trong cơ thể có cơ hội phát triển gây bệnh.
Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay bằng xà phòng để loại trừ vi khuẩn, virus… khỏi đôi bàn tay, do đó các tác nhân này không có cơ hội xâm nhập vào đường hô hấp, nhà ở cần thông thoáng, ít bụi bẩn.
Che mũi, miệng khi ho hoặc hắt hơi, tránh khạc nhổ bừa bãi, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân, đeo khẩu trang cách ly với mầm bệnh, tránh những yếu tố nguy cơ như hút thuốc…
Tiêm phòng hay uống vắc xin làm cho cơ thể nâng đáp ứng miễn dịch với virus hay vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể. Đối với trẻ em, cần được tiêm chủng đầy đủ, nhất là mũi phòng các bệnh thường gặp như cúm, rubella, viêm phổi do phế cầu, sởi, ho gà… để được bảo vệ một cách tối đa.