Ích mẫu hay còn gọi là chói đèn hay Sung úy tử, tên khoa học là Leonurus heterophyllus, họ Lamiaceae, dùng toàn cây và hạt để làm thuốc. Vậy Ích mẫu có tác dụng chữa bệnh như thế nào?
- Bài thuốc đông y giúp bình can tức phong, thông tý từ dược liệu thiên ma
- Bài thuốc Nam điều trị viêm vùng kín hiệu quả và an toàn
- Điểm danh những công dụng hay của cây nha đam đối với sức khỏe
Bác sĩ y học cổ truyền chỉ ra công dụng của cây Ích mẫu
Theo Bác sĩ Y học Cổ truyền Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết Ích mẫu có vị đắng, tính mát, tác dụng hoạt huyết khử ứ, sinh tân, điều kinh, lợi thủy, được dùng chữa rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh, kinh nguyệt ra nhiều..Tuy nhiên nếu dùng Ích mẫu quá liều có thể gây sảy thai. Ích Mẫu cũng là một thành phần quan trọng trong “Khang Nữ Đan”
Cây Ích mẫu là cây gì và có đặc điểm như thế nào?
- Cây thảo, sống hàng năm hoặc hai năm, cao khoảng 0,5-1m, có khi hơn.
- Thân đứng, dáng hình vuông, có rãnh dọc, có lông hoặc nhẵn, phân cành.
- Lá mọc đối, có cuống dài, lá gốc gần như tròn, có răng cưa nông, hai mặt có lông mềm như nhung, lá giữa dài, xẻ sâu thành thùy hẹp, không đều, các thùy có răng cưa nhọn, lá ngọn ngắn, ít xẻ hoặc nguyên, phiến của lá giữa hoặc lá ngọn men theo cuống đến tận gốc, có lông ở mặt dưới và trên những đường gân nổi rõ.
- Cụm hoa thành những vòng dày đặc ở kẽ lá, đường kính từ khoảng 2-2,5cm; lá bắc hình dùi, ngắn hơn đài;
- Đài hoa hình chuông, có đến 5 răng nhọn, có lông;
- Tràng hoa màu trắng hồng hoặc tím hồng, mặt ngoài có lông, môi trên hình trứng, hơi cong, môi dưới dài bằng môi trên nhưng hẹp hơn, chia 3 thùy, thùy dưới rộng; nhị 4, đính vào giữa ống tràng.
- Quả nhỏ, có 3 cạnh, nhẵn, cụt một đầu, khi chín mầu nâu sẫm.
- Mùa hoa: khoảng tháng 3-5
- Mùa quả: khoảng tháng 6-7.
- Cây có tác dụng tương tự Leonurus sibiricus L., nhưng cây nhỏ hơn, lá ở phía trên chia nhiều thuỳ hẹp hơn, cụm hoa rộng hơn, tràng hai môi với môi trên dài hơn môi dưới.
- Bộ phận dùng: Toàn cây (Herba Leonuri) hay gọi là Ích mẫu thảo; quả (Fructus Leonuri) hay gọi là Sung uý tử.
- Thu hái: Sau khi trồng được khoảng 3-4 tháng, khi cây bắt đầu ra hoa thì cắt để lại các chồi gốc để cây tiếp tục phát triển. Thu hoạch cây ích mẫu vào lúc trời nắng, rửa sạch, dùng tươi, hay phơi trong râm để héo đem nấu cao, hoặc phơi khô để dùng dần.
Cây Ích mẫu là cây gì và có đặc điểm như thế nào?
Những đặc điểm nhận biết cây Ích mẫu trên đây cũng đã được cung cấp trên chuyên mục bài thuốc Bắc Nam của các trang tin tức y tế.
Tác dụng của cây Ích Mẫu trong chữa bệnh
- Ích mẫu có rất nhiều công dụng đặc biệt rất tốt để chữa kinh nguyệt không đều
- Ích mẫu thường được dùng chữa:
- Kinh nguyệt không đều, máu ứ tích tụ sau khi sinh, đau bụng kinh, hoặc kinh ra quá nhiều, làm an thai, giảm đau, làm dễ đẻ;
- Viêm thận, bị phù thũng, giảm niệu, đái ra máu. Hạt dùng vào thuốc phụ khoa, làm cho dạ con mau co lại, co tử cung, dùng làm thuốc lợi tiểu.
- Hạt Ích mẫu có vị cay, tính hơi ấm, tác dụng bổ can thận, ích tinh sáng mắt, bổ huyết, hoạt huyết và điều kinh. Mỗi ngày dùng khoảng 6-12g thân lá hoặc hạt sắc uống. Dùng ngoài giã đắp hoặc có thể sắc lấy nước rửa chữa bệnh sưng vú, chốc đầu, lở ngứa..
Bài thuốc từ cây ích mẫu bao gồm:
– Kinh nguyệt không thấy đều, thấy kinh trước kỳ (ngắn vòng), kinh ít, đau bụng trước khi thấy kinh: Dùng 20g thân lá đem sắc uống 10 ngày kể từ ngày thứ 14 sau kỳ kinh.
– Viêm thận cấp và phù thũng: Ích mẫu tươi khoảng 180-240g, nấu với 700ml nước và cô lại còn 300ml, chia 2 lần uống trong ngày.
– Chữa sau khi đẻ phù thũng, hoặc có thai đi đứng nhiều, xuống máu chân: Dùng Ích mẫu 20g, Ngưu tất, Rau dừa nước mỗi vị 15g sắc uống chung.
– Suy nhược toàn thân và cằn cỗi ở phụ nữ: Ích mẫu khoảng 30-60g, nấu với trứng gà hay thịt gà mà ăn.
– Thuốc bổ huyết điều kinh: Ích mẫu 80g, Nghệ đen (Nga truật) 60g, Ngải cứu 40g, Hương phụ 40g, Hương nhu 30g. Tất cả sao vàng tán bột mịn, luyện với mật, làm thành viên to như hạt đậu xanh. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 20 viên.
– Chữa can nhiệt, mắt đỏ sưng đau: Quả Ích mẫu, Cúc hoa, hạt Muỗng, hạt Mào gà trắng, Sinh địa, mỗi vị 10g, sắc nước uống.
Tác dụng của cây Ích Mẫu trong chữa bệnh
Hạt Ích mẫu (Sung uý tử): Chữa phù thũng, thiên đầu thống, giúp thông tiểu.
Cách dùng, liều lượng: Liều dùng khoảng 9-30g cây (thân lá) hoặc dùng khoảng 4,5-9g hạt, sắc nước uống. Cũng có thể dùng cây nấu thành cao. Dùng riêng hoặc phối hợp cùng với Ngải cứu, Hương phụ, Nghệ đen. Dùng ngoài thì lấy cây tươi giã đặp trị mụn nhọt, viêm da, lở ngứa, sưng vú và chốc đầu
Chú ý: Không sử dụng ích mẫu cho người huyết hư không ứ. Phụ nữ đang mang thai nếu uống quá liều có thể gây tai biến chảy máu nhiều.
Nguồn tapchisuckhoe.edu.vn