Theo đông y, Tô mộc có vị ngọt, không độc, vào 3 kinh tâm, can, tì. Tác dụng hành huyết, thông lạc, khứ ứ, chỉ thống, tán phong hòa huyết, chửa đẻ xong ứ trệ,…
- Bác sĩ y học cổ truyền chia sẻ lợi ích diệu kỳ từ cây hồ đào
- Giải mã những công dụng đến từ các bộ phận của cây tầm xuân
- 4 bài thuốc chữa bệnh thường gặp từ cây ích mẫu
Tìm hiểu chung về cây thuốc Tô mộc
Cây Tô mộc hay còn được gọi là gỗ vang, vang nhuộm, tô phượng. Tên khoa học là Caesalpinia sappan L thuộc họ Vang Caesalpiniaceae. Tô mộc là gỗ phơi khô của gỗ vang hay câu Tô mộc. Loài cây này mọc ở nước Tô Phượng là một nước cổ ở vùng hải đảo Trung Quốc nên có tên gọi là Tô phượng
Cây Tô mộc là một cây cao 7-10m, thân có gai, lá kép lông chim, gồm 12 đôi, hay hơn 12 đôi lá chét, hơi hẹp ở phía dưới, tròn ở phía đầu, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông. Hoa 5 cánh màu vàng mọc thành từng chùm, nhị hơi lòi ra ngoài, nửa duwois chỉ nhị hơi có lông, bầu hoa phủ lông xám. Quả là một giáp dẹt hinh trứng ngược dày, dai, cứng, dài từ 7-10 cm, rộng từ 3,5-4cm, trong đó có 3-4 hạt màu nâu
Cây Tô mộc mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi nước ta vì được sử dụng làm thuốc nhuộm gỗ và làm thuốc với tên Tô mộc. Người ta thường dùng gỗ trẻ mỏng phơi khô
Bác sĩ tư vấn tại fanpage Tin tức Y tế Việt Nam, Trần Anh Tú cho hay, trong cây Tô mộc có chứa tanin, axit galic, chất sappanin C12H12O4 , chất brasilin C16H14O5 và tinh chất dầu. Brasilin là một chất có tinh thể màu vàng, với kiềm cho màu đỏ, khi oxy hóa sẽ cho braseilin C16H12O5 là chất lấy màu ở cây gỗ
Tác dụng dược lý của cây Tô mộc
Năm 1961, phòng đông y thực nghiệm Viện vi trùng Việt Nam đã lấy nước sắc Tô mộc có tác dụng kháng sinh mạnh đối với vi khuẩn Staphylococcus 209 P (vòng vô khuẩn 1,2cm), Samonella typhi (0.4cm), Shiga flexneri (0.7cm), Shigella sonnei ( 0.2) Bacillus subtilis (1cm). Tác dụng kháng sinh này không bị nhiệt, dịch vị và dịch tụy tạng phá hủy.
Brasilein có tác dụng kháng histamin, nếu tiêm vào màng bụng của chuột bạch có thể đề phòng thay đổi ở mắt chuột bạch do tiêm dung dịch 1.5% histamin clohidrat.Không những thế brasilin và brasilein đều có tác dụng mạnh làm kéo dài tác dụng hooc môn của tuyến thượng thận, ức chế mạnh men histidin decacboxylaza.
Với liều lượng thích hợp, Tô mộc có tác dụng tăng sự co bóp cơ tim, làm co mạch của huyết quản. Thực nghiệm trên chó bị gây mê, nước Tô mộc không có ảnh hưởng tới hô hấp và huyết áp , nếu phối hợp với histamin hoặc hooc môn thượng thận cũng ko có tác dụng hiệp đồng. Dùng nước Tô mộc cho thỏ, chuột bạch liều cao tiêm tĩnh mạch hay duwois da đều gây ngủ, số lượng lớn có thể gây chết.
Nước Tô mộc có tác dụng đối kháng đối với tác dụng hưng phấn trung khu thần kinh do stricnin hoặc cocain gây ra.
Công dụng và liều dùng của vị thuốc Tô mộc
Theo thầy thuốc đông y, Tô mộc có vị ngọt, không độc, vào 3 kinh tâm, can, tì . Có tác dụng hành huyết, thông lạc, khứ ứ, chỉ thống, tán phong hòa huyết, chửa đẻ xong ứ trệ, kinh nguyệt bế, ung thũng, bị đánh tổn thương, không ứ trệ cấm sử dụng.
Trong dân gian dùng nước tô mọc làn nước săn da và cầm máu trong các trường hợp tử cung chảy máu, đẻ mà mất máy quá nhiều, choáng váng hoa mắt. Tô mộc còn được sử dụng như vị thuốc chữa lỵ, rau máu, chảy máu trong ruột, xích bạch đới. Một số vùng nhân dân dùng Tô mộc nấu với nước uống thay chè. Phụ nữ có thai tuyệt đối không sử dụng.
Bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều hoặc đẻ xong đau bụng từng cơn: Tô mộc 10g, huyền hồ sách 6g, sơn tra 10g, hồng hoa 3g, ngũ linh chi 8g, đương quy nhân 10g, nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.
Đẻ xong ra huyết nhiều dùng 12g Tô mộc sắc với 200ml nước còn 100ml chia 2 lần uống trong ngày.
Ngoài ra, nước sắc gỗ vang còn được dùng để nhuộm đồ gỗ trước khi đánh vécni.
Có thể thấy, Tô mộc mang nhiều tác dụng khác nhau không chỉ trong đời sống mà còn là vị thuốc trị bệnh hiệu quả. Tham khảo ý kiến của các thầy thuốc đông y trước khi sử dụng để đạt kết quả tốt nhất!
Nguồn: tapchisuckhoe.edu.vn