Bệnh liken phẳng không gây nguy hiểm tính mạng cũng không có biến chứng toàn thân nguy hiểm, nhưng thường gây khó chịu vì các đợt bệnh kéo dài và tái phát thường xuyên.
- Cách nhận biết bong gân và cách xử lý khi bị bong gân
- Phát huy vai trò quan trọng của hoạt động thể thao với sinh viên y
- Cảnh báo nguy cơ chấn thương do tập Gym sai cách
Liken phẳng (lichen planus) là bệnh gì?
Dưới đây là thông tin chi tiết.
Liken phẳng là bệnh gì?
Liken phẳng là bệnh ngoài da không phổ biến, một dạng viêm da với tổn thương đặc trưng là các sẩn đa giác, bề mặt bóng, màu tím hóa cà, xuất hiện riêng rẽ hoặc khu trú ở nếp gấp. Các vị trí thường gặp là nếp gấp cẳng tay, cẳng chân, vùng bẹn – sinh dục, niêm mạc miệng, nếp gấp thân mình… Bệnh thường tự phát, xuất hiện do việc nhuộm và tráng phim màu.
Ở Việt Nam chưa có nghiên cứu rõ ràng về tỷ lệ mắc bệnh. Có khoảng 1% bệnh nhân trong tổng số bệnh nhân tại các phòng khám da liễu tư nhân tại Mỹ được chẩn đoán liken phẳng. Con số này là 0,38% ở Ấn Độ. Bệnh thường gặp ở độ tuổi 30-60 và tỷ lệ giới tính tương đương. Bệnh liken phẳng không gây nguy hiểm tính mạng cũng không có biến chứng toàn thân nguy hiểm, nhưng thường gây khó chịu vì các đợt bệnh kéo dài và tái phát thường xuyên. Những nghiên cứu gần đây chỉ ra tình trạng đáp ứng miễn dịch tại chỗ có liên quan đến cơ chế bệnh sinh của lichen nói chung.
Ba tiêu chí chính của liken phẳng gồm: tổn thương da điển hình, xét nghiệm giải phẫu bệnh có sự xâm nhập viêm thành dải của tế bào lympho, miễn dịch huỳnh quang có sự lắng đọng các cụm IgG dưới thượng bì ở các tổ chức tế bào và các melanophage vào da. Trong đó, tiêu chí miễn dịch huỳnh quang trực tiếp rất hữu ích và cho kết quả chính xác, nhưng ít khi được chỉ định vì không cần thiết cho chẩn đoán.
Liken phẳng thường liên quan với dạng pemphigus bọng nước, rụng tóc thành mảng, các bệnh lý như bạch biến, viêm loét ruột kết mạn, giảm gammaglobulin trong máu, và một số phản ứng không mong muốn trong ghép tạng. Nguyên nhân thường gặp khác là nhiễm độc hóa chất hoặc thuốc, bao gồm: vàng, demeclocyclin, arsen, iod, streptomycin, tetracylin, chloroquin và paraphenyl enediamin,quinacrin, quinidin. Antimony, phenothiazin, hydrochlorotiazid, acid aminosalicylic, chlorothiazid và amiphenazol cũng có khả năng gây bệnh.
Triệu chứng lâm sàng
Bệnh thường khởi phát với các tổn thương da dạng sẩn đa giác phẳng, màu tím hoa cà, xuất hiện riêng rẽ hoặc khu trú ở nếp gấp. Vùng tổn thương có thể ngứa nhẹ hoặc nghiêm trọng. Kích thước tổn thương từ 2 – 4 mm, bề mặt nhiều sọc trắng (sọc Wickham). Sẩn có thể diễn biến thành vết loét nông đến sâu hoặc bọng nước. Trường hợp nghiêm trọng tổn thương có thể lan toàn thân. Liken phẳng lan vào niêm mạc sẽ tạo thành tổn thương dạng mạng lưới, giống ren trắng phủ trên có thể lẫn với chứng bạch sản.
Một dạng đặc biệt hiếm gặp của liken phẳng là tổn thương trợt da. Thường tổn thương xuất hiện trên lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân. Trợt da 2 vị trí này có thể làm mất khả năng vận động chi thể. Các tổn thương niêm mạc miệng cũng nguy hiểm vì có nguy cơ phát triển thành ung thư tế bào gai.
Triệu chứng lâm sàng
Điều trị liken phẳng
- Liệu pháp tại chỗ
Bác sĩ tư vấn: Hai loại kem thường được sử dụng là kem chứa corticoid và kem tretinoin. Kem tretinoin chứa acid retinoic và vitamin A thường được sử dụng bôi ban đêm kết hợp với băng bằng màng polyethylen. Kem bôi chứa corticoid thường chọn các thuốc loại mạnh như betamethason dipropionat, diílorason, diacetat, clobetasol propionat, và halobetasol propionat. Mục đích thuốc bôi tại chỗ thường là để khu trú tổn thương không cho liken phẳng lan rộng.
- Liệu pháp toàn thân
Điều trị toàn thân bao gồm: corticosteroid đường uống, PUVA, dapson, metronidazol…tùy trường hợp.
– Corticosteroid đường uống được chỉ định trong liken phẳng tiên lượng nặng hoặc các trường hợp cần giảm triệu chứng mau chóng. Thường chỉ định isotretinoin hoặc etretinat đường uống kết hợp.
– PUVA (tia cực tím bước sóng dài kết hợp thuốc chữa vảy nến) có thể hiệu quả trong điều trị liken phẳng. Thường chỉ định điều trị ngắn hạn, hiếm khi kéo dài.
– Dapson 50mg/ngày hoặc metronidazol 250mg x 3 lần/ngày có hiệu quả trong trong điều trị liken phẳng ở cả niêm mạc và ở da đối với các bệnh nhân bị nhiễm khuẩn đường ruột hoặc nhiễm khuẩn bàng quang.
- Tiên lượng
Liken phẳng tiên lượng ít nguy hiểm. Mặc dù đây là một căn bệnh tương đối lành tính nhưng đem lại nhiều khó khăn cho bệnh nhân bởi tính chất kéo dài và dễ tái phát.
Nguồn tapchisuckhoe.edu.vn