Điều trị mỡ máu cao ở người già là một bệnh thường gặp, cùng bác sĩ Dược Sài Gòn tìm hiểu khi nào nên dùng thuốc ở người già bị bệnh mỡ máu cao?
- Tìm hiểu bệnh tai biến mạch máu não
- Mất trí nhớ hoàn toàn thoáng qua là bệnh gì?
- Dược sĩ tư vấn cách dùng thuốc an toàn cho người cao tuổi
Mỡ máu cao gây nguy cơ bệnh tim mạch cho người cao tuổi
Bệnh cao mỡ máu không gây tử vong ngay nhưng bệnh có thể phát triển thành xơ vữa động mạch, làm tăng huyết áp, tắc nghẽn mạch máu, gây nguy cơ suy tim và đột quỵ.
Khi nào nên dùng thuốc hạ lipid huyết?
Bác sĩ tư vấn về việc sử dụng thuốc trị tăng lipid huyết (hay thuốc hạ mỡ máu) cần có sự thăm khám và hướng dẫn sử dụng của Bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ yêu cầu làm những xét nghiệm đầy đủ để nhận định về tình trạng mỡ trong máu. Trong bốn thành phần xét nghiệm có đến ba thành phần dư thừa sẽ gây hại là cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol và triglyceride; chỉ có một thành phần giúp bảo vệ là HDL- cholesterol.
Bác sĩ xem xét kết quả xét nghiệm sẽ dùng thuốc để lấy lại sự cân bằng giữa thành phần bảo vệ HDL-c và thành phần gây hại LDL-c. Nếu thành phần gây hại cao (trị số xét nghiệm đo được cao hơn ngưỡng giới hạn trên) và thành phần bảo vệ thấp (trị số xét nghiệm đo được thấp hơn ngưỡng giới hạn dưới) thì việc dùng thuốc điều trị tình trạng rối loạn lipid huyết là không thể trì hoãn. Khi có sự bất thường ở bất cứ thành phần mỡ máu nào thì đó đã là rối loạn mỡ máu. Ngoài ra, cũng cần xem xét đến các yếu tố liên quan như: tuổi, bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp hay đái tháo đường đi kèm…
Sau khi xem xét, cân nhấc các kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ kê toa loại thuốc thích hợp cho từng đối tượng bệnh nhân. Phải có sự lựa chọn vì hiện có 4 nhóm thuốc trị tăng lipid huyết chính (mỗi nhóm gồm cả chục thuốc) và nhiều thuốc mới lưu hành. Chính nhờ hiểu rõ quá trình dược động học cũng như dược lực học của mỗi loại thuốc để được tác dụng phù hợp và tránh những tác dụng phụ không mong muốn trong chuyển hóa lipid trong cơ thể con người, người ta đã tìm ra các thuốc có những cơ chế tác động khác nhau để hạ lipid huyết khi các thành phần lipid đó tăng cao trong máu. Đặc biệt, ngoài dùng thuốc, còn kết hợp với chế độ dinh dưỡng và vận động rèn luyện thân thể thích hợp để đạt hiệu quả cao hơn.
Khi nào nên dùng thuốc hạ lipid huyết?
Khi nào nên Điều trị mỡ máu không dùng thuốc:
điều trị không dùng thuốc gồm có áp dụng chế độ ăn kiêng và thay đổi lối sống độ 3 tháng. Thay đổi lối sống như tăng hoạt động thể lực (tập thể dục ít nhất là 30 phút/ngày, hầu hết các ngày trong tuần) bỏ hút thuốc, giảm cân…
Chế độ ăn kiêng: cholesterol, mỡ bão hòa và mỡ acid béo no làm tăng LDL. Mỡ toàn phần, alcol và dư thừa calo làm tăng triglyceride
Bệnh nhân tăng mỡ máu cần có chế độ ăn rất hạn chế mỡ toàn phần (10-20g/ngày). Trong đó có 5g nên là dầu thực vật giàu acid béo cần thiết và vitamin tan trong dầu
Tránh dùng: các thức ăn có mỡ bão hòa như sản phẩm của thịt, sản phẩm của sữa và dầu dùng trong chế biến thức ăn như: dầu dừa, dầu cọ, mỡ heo. . Hoặc thực phẩm có acid béo bão hòa; đặc biệt dầu cá chứa acid béo dạng trans như bánh ngọt, khoai tây chiên, bắp rang.
Nên ăn: thịt nạc (thịt bò nạc, thịt gà vịt bỏ da, cá )sản phẩm của sữa đã loại bỏ lớp kem trên mặt, mỡ đơn không bão hòa (dầu ooliu, dầu canola, dầu đậu nành) hoặc thay thế bằng mỡ đa không bão hòa, đặc biệt dầu cá chứa acid béo đa không bão hòa làm giảm cholesterol toàn phần. Ăn nhiều trái cây, rau cải, dầu cá, làm giảm nguy cơ bệnh mạch vành. Omega 3 trong dầu cá làm giảm mỡ máu. Dầu gan cá được dùng để hỗ trợ bệnh mỡ máu nhưng không thay thế điều trị. Omega 3 cũng có tác động kháng viêm và kháng loạn nhịp. Ngoài ra, còn phải ăn các thức ăn chưá các loại sợi hòa tan như cám yến mạch, pectin, chất gôm. Sterol thực vật(có trong đậu nành) được ester hóa thành acid béo không bão hòa làm tăng lipid tới 2-3 g/ngày làm giảm 6-15 % chỉ số cholesterol máu. Tuy nhiên chế độ ăn kiêng mỡ không thể thay thế các chế độ điều trị tích cực khác vì nó không tác dụng trên các chỉ số mỡ máu khác. Sau khi áp dụng thay đổi lối sống mà không đưa mỡ máu về chỉ số mục tiêu thì phải dùng thuốc trị mỡ máu.
Các yếu tố ảnh hưởng đến mỡ máu
Theo các chuyên gia từ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn các yếu tố ảnh hưởng đến mỡ máu bao gồm:
– Nếu thức ăn có nhiều cholesterol ngoại sinh từ thực phẩm, đặc biệt chất béo bão hòa (mỡ động vật) sẽ có nguy cơ làm tăng nồng độ cholesterol trong máu. Riêng việc ăn nhiều chất béo bão hòa sẽ làm tăng lipid ở gan, là nguyên liệu gan dùng tổng hợp cholesterol, dẫn đến tăng cholesterol trong máu (tăng cholesterol nội sinh).
– Khi thức ăn có nhiều acid béo không bão hòa (dầu thực vật như dầu mè, dầu đậu nành…) hoặc rau cải có nhiều xơ sợi sẽ làm giảm nồng độ cholesterol trong máu. Cơ chế làm hạ lipid huyết của acid béo không bão hòa hiện còn chưa rõ, nhưng chất xơ sợi của rau cải hoặc bột lúa mạch sẽ làm acid mật không tái hấp thu từ ruột vào máu; Thiếu acid mật, gan sẽ dùng cholesterol tạo acid mật, do đó làm giảm cholesterol trong máu xuống.
– Phụ nữ ở tuổi mãn kinh dễ bị tăng mỡ máu vì cơ thể không còn sản xuất hormone sinh dục nữ estrogen, mà estrogen giúp làm giảm LDL-c và tăng HDL-c.
– Người ít vận động dẫn đến béo phì, lại thêm hút thuốc lá, sẽ bị giảm HDL-c là cholesterol tốt. Người siêng tập thể dục, giảm cân sẽ giúp tăng HDL-c trong máu.
– Khi bị tắc mật do bệnh gan hoặc bị bệnh tiểu đường không điều trị sẽ làm lượng cholesterol trong máu tăng.
Nguồn tapchisuckhoe.edu.vn