Cốt toái bổ, một vị thuốc quý trong Đông y, có tác dụng bổ thận, làm liền xương, hỗ trợ điều trị các chứng bệnh về xương khớp, thận hư và các tổn thương cơ thể.
Cốt toái bổ, hay còn gọi là tắc kè đá hoặc ráng đuôi phượng, là một vị thuốc quý trong Đông y, được sử dụng rộng rãi trong điều trị các chứng bệnh liên quan đến thận, xương khớp và các bệnh lý do tổn thương cơ thể. Tên khoa học của vị thuốc này là Rhizoma Drynariae, thuộc họ Dương xỉ (Polypodiaceae). Bộ phận được sử dụng chủ yếu là thân rễ, được chế biến dưới dạng sao vàng để tăng cường công dụng chữa bệnh.
Bác sĩ Y học cổ truyền cho biết, cốt toái bổ có màu nâu đậm hoặc vàng đậm, thể chất dai, mùi thơm nhẹ và vị nhạt hơi se. Đây là một vị thuốc có tính khổ, ôn, và có tác dụng vào hai kinh Can và Thận, là những bộ phận quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cơ thể. Tính vị quy kinh này cho thấy khả năng bổ thận và tăng cường sức mạnh cho cơ thể, đặc biệt là khi cơ thể bị suy yếu hoặc tổn thương.
Một trong những công dụng nổi bật của cốt toái bổ là bổ thận và làm liền xương, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp thận hư, đau thắt lưng, tai ù, tai điếc, răng lung lay, cũng như đau do sang chấn hoặc các chấn thương về xương khớp như bong gân, gãy xương. Bên cạnh đó, cốt toái bổ còn có tác dụng hỗ trợ điều trị ngoài da, giúp điều trị các bệnh như hói hoặc lang ben, là những vấn đề phổ biến liên quan đến tóc và da đầu.
Cốt toái bổ có thể được sử dụng qua nhiều hình thức khác nhau. Liều dùng phổ biến là từ 6g đến 12g mỗi ngày, dưới dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán. Ngoài ra, cốt toái bổ thường được phối hợp với các loại thuốc khác để tăng cường hiệu quả điều trị. Nếu dùng ngoài, lượng thuốc có thể điều chỉnh tùy thuộc vào tình trạng và nhu cầu của người sử dụng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những người có âm hư, huyết hư, hoặc không có huyết ứ không nên sử dụng cốt toái bổ.
Trong y học cổ truyền, cốt toái bổ cũng được dùng trong các bài thuốc điều trị một số chứng bệnh cụ thể. Một trong những bài thuốc phổ biến là dùng cốt toái bổ tán nhỏ và cho vào bổ dục lợn, nướng chín để chữa ù tai, thận hư, răng đau. Cũng có thể sắc thuốc từ cốt toái bổ kết hợp với các thảo dược khác như lá Sen tươi, lá Trắc bà tươi và Sinh địa để điều trị các bệnh về gân cốt tổn thương, chảy máu, đau nhức và viêm chân răng. Ngoài ra, cốt toái bổ còn được kết hợp với nhiều vị thuốc khác trong một bài thuốc chữa đau lưng, mỏi gối do thận hư yếu, giúp người sử dụng phục hồi sức khỏe nhanh chóng.
Mặc dù có rất nhiều công dụng trong việc điều trị các bệnh lý, nhưng khi sử dụng cốt toái bổ, người bệnh cần phải lưu ý và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc để tránh những tác dụng phụ không mong muốn. Đặc biệt, những người có thể trạng âm hư, huyết hư hoặc cơ thể không có huyết ứ cần thận trọng khi sử dụng vị thuốc này.