Xích thược là vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có tác dụng lương huyết, tán ứ, giảm đau, hiệu quả trong điều trị các bệnh huyết ứ, tắc nghẽn và sưng viêm.
- Y học cổ truyền khám phá công dụng chữa bệnh của dược liệu Đan sâm
- Đảng sâm bắc – Vị thuốc quý trong Đông y hỗ trợ phục hồi cơ thể suy nhược
Dưới đây là những thông tin tổng quan về Xích thược và công dụng chữa bệnh từ các bác sĩ YHCT tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn!
Thông tin tổng quan về Xích thược
Xích thược, với tên khoa học là Radix Paeoniae, thuộc họ Hoàng Liên (Paeoniaceae). Bộ phận được sử dụng chủ yếu là rễ của cây. Xích thược có đặc trưng với hình dáng phiến dày, gần tròn hoặc gần chữ nhật, màu sắc từ nâu đến vàng xám. Sau khi chế biến, rễ có mùi thơm đặc trưng của Xích thược và rượu, giúp phân biệt dễ dàng.
- Tên khoa học: Radix Paeoniae
- Tên gọi khác: Thược dược, Thảo thược dược, Xuyên xích thược
- Họ: Hoàng Liên (Paeoniaceae)
- Bộ phận dùng: Rễ
- Dạng bào chế: Chích rượu
Rễ Xích thược có vỏ mỏng, gỗ xếp thành tia xuyên tâm, đôi khi có khe nứt. Các đặc điểm này giúp việc chế biến và bảo quản Xích thược được tối ưu. Mùi thơm đặc trưng của rễ Xích thược là một trong những yếu tố giúp nhận diện vị thuốc này.
Tính vị, quy kinh và công dụng chủ trị của Xích thược
Xích thược có tính vị toan, khổ và vi hàn, đi vào hai kinh là Can và Tỳ. , Xích thược có tác dụng hiệu quả trong việc điều trị các bệnh lý liên quan đến huyết ứ và khí huyết tắc nghẽn, đặc biệt là những bệnh lý do can uất hoặc tỳ hư gây ra.
Với những đặc tính dược lý đặc biệt, Xích thược có nhiều công dụng trong điều trị các chứng bệnh như:
- Ôn độc phát ban
- Chảy máu cam, ỉa máu
- Mắt đỏ sưng đau, đau sườn
- Can uất, sườn đau, kinh bế
- Đau bụng khi hành kinh, hòn cục trong bụng
- Sưng đau do sang chấn, nhọt độc sưng đau
Công dụng nổi bật của Xích thược là lương huyết, tán ứ và giảm đau, đặc biệt là trong các trường hợp huyết ứ, máu bị tắc nghẽn, hoặc khi cơ thể bị tổn thương do sang chấn, nhiễm độc.
Cách dùng, liều dùng và lưu ý khi sử dụng Xích thược
Liều dùng Xích thược dao động từ 6g đến 12g mỗi ngày, có thể sử dụng dưới dạng thuốc sắc. Tùy vào tình trạng bệnh lý và sự chỉ dẫn của thầy thuốc, người bệnh có thể dùng Xích thược một cách linh hoạt và hiệu quả.
Ngoài ra, Xích thược còn có thể được chế biến thành chích rượu, giúp phát huy tối đa tác dụng chữa bệnh.
Cũng như các vị thuốc khác trong y học cổ truyền, khi sử dụng Xích thược, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề để đảm bảo an toàn và hiệu quả:
- Kiêng kỵ: Không phối hợp Xích thược với Lê lô.
- Thận trọng: Người có thể âm hư hoặc phụ nữ mang thai nên thận trọng khi sử dụng.
Một số bài thuốc thường dùng từ Xích thược
Dưới đây là một số bài thuốc đông y phổ biến từ Xích thược, giúp điều trị hiệu quả nhiều chứng bệnh khác nhau:
Chữa chảy máu cam:
- Cách làm: Tán nhỏ Xích thược và dùng mỗi lần từ 6-8g. Uống ngày 2 lần.
- Công dụng: Hỗ trợ cầm máu, giảm tình trạng chảy máu cam.
Chữa băng huyết, bạch đới:
- Cách làm: Dùng Xích thược và hương phụ với tỷ lệ bằng nhau, tán nhỏ. Mỗi lần uống 6-8g, ngày uống 2 lần trong 4-5 ngày.
- Công dụng: Điều trị các chứng băng huyết, bạch đới, giúp điều hòa huyết dịch.
Chữa đau bụng kinh:
- Cách làm: Dùng Xích thược sắc chung với các vị thuốc khác như Đương quy (nếu cần), uống khi có triệu chứng đau bụng kinh.
- Công dụng: Giảm đau bụng trong kỳ kinh nguyệt, giúp điều hòa kinh nguyệt.
Chữa sưng đau do sang chấn:
- Cách làm: Xích thược sắc uống hoặc tán nhỏ dùng chung với các vị thuốc khác.
- Công dụng: Giảm sưng, giảm đau hiệu quả trong trường hợp bị chấn thương.
Xích thược là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có nhiều công dụng trong việc chữa trị các bệnh liên quan đến huyết ứ, tắc nghẽn khí huyết, và các chứng sưng viêm. Tuy nhiên, bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Sài Gòn lưu ý để đạt hiệu quả tốt nhất và đảm bảo an toàn, việc sử dụng Xích thược cần có sự chỉ dẫn của các bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh cần lưu ý đến liều lượng và phương pháp chế biến để phát huy tối đa tác dụng của vị thuốc này.