Trong kho tàng dược liệu phong phú của Đông y, Đỗ trọng là một trong những vị thuốc được đánh giá cao về khả năng hỗ trợ sức khỏe toàn diện, đặc biệt là trong việc bồi bổ can thận, tăng cường sức mạnh xương khớp, an thai và hỗ trợ ổn định huyết áp.
Đặc điểm nhận biết vị thuốc Đỗ trọng
Đỗ trọng là phần vỏ thân của cây Đỗ trọng, một loài cây thuộc họ Eucommiaceae. Vỏ cây khi được thu hái sẽ được thái lát mỏng, thường có hình chữ nhật, mặt ngoài sần sùi, màu xám nâu; mặt trong nâu hoặc nâu đen. Khi bẻ ra, ta thấy nhiều sợi tơ trắng ánh bạc, đây là đặc điểm cảm quan giúp phân biệt vị thuốc này. Vị hơi đắng, tính ấm, quy vào kinh can và thận, giúp tác động trực tiếp đến các bệnh liên quan tới hai tạng phủ này.
Thông thường, Đỗ trọng được sử dụng bằng cách sắc thuốc hoặc tán bột hoàn. Liều dùng phổ biến từ 6g đến 20g mỗi ngày, tùy theo thể trạng và mục đích điều trị. Một số sản phẩm hiện đại cũng chế biến Đỗ trọng thành rượu thuốc, cao lỏng hoặc viên hoàn tiện sử dụng.
Tác dụng nổi bật của Đỗ trọng trong Đông y
Trong Đông y, Đỗ trọng có những công dụng đặc biệt trong việc:
Bổ can thận: Giúp tăng cường chức năng của gan và thận, từ đó hỗ trợ điều hòa các hoạt động sống trong cơ thể.
Mạnh gân cốt: Là vị thuốc quý hỗ trợ cho những người thường xuyên đau lưng, mỏi gối, xương khớp yếu kém hoặc gân cốt không linh hoạt.
An thai: Được dùng nhiều trong các bài thuốc giúp phụ nữ dưỡng thai, nhất là trong trường hợp thai yếu, động thai, hay có nguy cơ sảy thai.
Giảm huyết áp: Thành phần trong Đỗ trọng còn được nghiên cứu có khả năng hạ huyết áp nhẹ, hỗ trợ điều trị chứng cao huyết áp.
Đỗ trọng với các bệnh lý phổ biến
Theo các bác sĩ, giảng viên Cao đẳng Y học cổ truyền Sài Gòn cho biết, đối với người cao tuổi hoặc người lao động nặng, Đỗ trọng là vị thuốc giúp xua tan các triệu chứng đau nhức vùng thắt lưng, khớp gối, cải thiện tình trạng gân xương lỏng lẻo. Bên cạnh đó, Đỗ trọng còn có thể kết hợp với nhiều vị thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị các chứng bệnh như:
Mất ngủ, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt: Những triệu chứng này thường liên quan đến thận hư và khí huyết không điều hòa, trong đó Đỗ trọng giúp dưỡng can thận, từ đó cải thiện rõ rệt.
Di tinh, liệt dương, yếu sinh lý: Đây là những vấn đề nam giới thường gặp, và trong các bài thuốc bổ thận tráng dương, Đỗ trọng là vị thuốc không thể thiếu.
Ra mồ hôi trộm: Khi phối hợp Đỗ trọng cùng các dược liệu như Mẫu lệ, bài thuốc có thể giúp cải thiện chứng ra mồ hôi ban đêm do thể trạng yếu.
Một số bài thuốc tiêu biểu từ Đỗ trọng
Chữa đau lưng: Dùng Đỗ trọng kết hợp với hạt quýt khô, sao vàng, tán nhỏ, sắc uống với nước muối và rượu.
An thai: Với những người hay sảy thai hoặc thai yếu, Đỗ trọng phối hợp với thục địa, cẩu tích, tục đoạn, ý dĩ sao, đương quy,… để sắc uống trong 3 tháng đầu giúp dưỡng thai hiệu quả.
Tăng cường sinh lực nam giới: Đỗ trọng cùng ngưu tất, ba kích, cốt toái bổ,… có thể tán bột làm hoàn, mỗi ngày uống từ 15-20g giúp cải thiện tình trạng yếu sinh lý, di tinh, liệt dương.
Chữa trẻ em còi xương, biếng ăn, chậm lớn: Đỗ trọng phối hợp với thục địa, nhục quế, phụ tử chế… giúp kích thích tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng.
Mặc dù là vị thuốc Đông y an toàn, song khi dùng Đỗ trọng trong thời gian dài hoặc liều cao, người bệnh nên tham khảo ý kiến thầy thuốc. Với người bị âm hư hỏa vượng, hay bị nhiệt trong, nên thận trọng khi sử dụng vì có thể làm tăng tính nhiệt trong cơ thể.