Diệp hạ châu là vị thuốc được nghiên cứu với các tác dụng điều trị viêm gan hoàng đản, viêm da thần kinh, viêm họng, viêm thận, viêm ruột tiêu chảy, mụn nhọt, phù thũng, sốt rét,…
- Cá bống giàu dinh dưỡng, vị thuốc hay trị nhiều bệnh
- Điều trị chứng tâm hỏa thịnh bằng các bài thuốc YHCT
- Tía tô: Vị thuốc quen thuộc của mọi nhà
Đôi nét về vị thuốc diệp hạ châu
Diệp hạ châu còn có tên chó đẻ, chó đẻ răng cưa, cam kiềm. Tên khoa học là Phyllanthus urinaria L.), họ thầu dầu (Euphorbiaceae).
Diệp hạ châu thu hái vào hè thu, nhổ cả cây, rửa sạch, phơi âm can. Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây khô của cây chó đẻ răng cưa.
Đặc điểm: Cây cao khoảng 30cm, nhẵn, mang nhiều cành nhỏ, màu hơi tía. Lá mọc so le, xếp thành hai dãy sít nhau, trông như lá kép lông chim. Phiến lá thuôn bầu dục hay trái xoan ngược, dài 0,5 – 1,5cm, đầu nhọn hay hơi tù, màu xanh sẫm ở mặt trên, xanh nhạt ở mặt dưới, không cuống hay có cuống ngắn. Hoa màu trắng, mọc ở dưới lá, đơn tính, hoa đực và hoa cái cùng gốc. Quả nang hình cầu, nằm sát dưới lá. Quả có 6 hạt, hạt hình tam giác, màu nâu nhạt, lưng hạt có vân ngang.
Diệp hạ châu chứa triterpen (stigmasterol, õ-sitosterol…), flavonoid (kaempferol, quercetin, rutin…), tannin (acid elagic, acid galic…), acid hữu cơ…
Theo Đông y, diệp hạ châu vị ngọt đắng, tính bình; vào kinh can và phế. Vị thuốc có tác dụng thông huyết, tiêu độc, lợi tiểu, thanh can lợi mật. Chữa viêm gan hoàng đản, mụn nhọt, viêm họng, viêm thận, viêm da thần kinh, phù thũng, sốt rét, viêm ruột tiêu chảy. Ngày dùng 8 – 12g.
Bài thuốc điều trị bệnh có sử dụng diệp hạ châu
Bài thuốc giúp Thanh can lợi mật:
Bài 1: diệp hạ châu 30g, chi tử 12g, mã đề thảo 20g. Sắc uống. Chữa viêm gan vàng da, viêm ruột tiêu chảy.
Bài 2: diệp hạ châu 24g, chi tử 8g, nhân trần 12g, hạ khô thảo 12g, sài hồ 12g. Sắc uống; uống liên tục 3 tháng. Trị viêm gan virut B.
Bài 3: diệp hạ châu 16g, vỏ bưởi khô 5g, bồ bồ 16g, hậu phác 8g; tích huyết thảo, thổ phục linh, rễ đinh lăng, chi tử, mỗi vị 12g; vỏ cây đại 8g. Sắc uống. Chữa viêm gan virut.
Bài thuốc giúp Tiêu độc:
Bài 1: lá chó đẻ, lá thồm lồm liều lượng bằng nhau; đinh hương 1 nụ. Tất cả giã nát, đắp chỗ đau. Chữa lở loét không liền miệng
Bài 2: diệp hạ châu 1 nắm, giã hoặc xay nát với ít muối, ép nước uống, bã đắp vào chỗ đau. Chữa nhọt độc sưng đau.
Bài thuốc giúp Chữa sốt rét:
Bài 1: diệp hạ châu 12g, cam thảo đất 12g. Sắc uống hàng ngày. Chữa suy gan, sốt rét, nhiễm độc nổi mẩn mụn do nhiệt.
Bài 2: cây chó đẻ 8g, thường sơn 12g, dạ giao đằng 10g, thảo quả 10g, lá mãng cầu tươi, dây gân 10g, binh lang 4g, dây cóc 4g, ô mai 4g. Sắc uống trước khi lên cơn 2 giờ. Chữa sốt rét.
Bài 3: cây chó đẻ 10g, xuyên tâm liên 10g, cỏ nhọ nồi 20g. Các vị tán bột. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 4 – 5g. Chữa sốt rét.
Bài thuốc giúp Thông huyết, hoạt huyết:
Bài 1: lá chó đẻ 1 nắm, giã nhỏ, thêm ít vôi tôi, đắp lên vết thương khi bị thương, bị chém chảy máu.
Bài 2: lá chó đẻ, mần tưới mỗi thứ 1 nắm, có thể thêm bột đại hoàng 8g. Tất cả giã nhỏ, thêm đồng tiện, vắt lấy nước uống; bã đắp. Chữa vết thương ứ máu.
Ngoài cây chó đẻ răng cưa trên, người ta còn dùng cây chó đẻ răng cưa thân xanh – diệp hạ châu đắng (Phyllanthus amarus Schum. et Thonn.). Cây cao hơn, cành có màu xanh, vị đắng; tác dụng như cây diệp hạ châu.
Kiêng kỵ: phụ nữ có thai không dùng.
Nguồn: tapchisuckhoe.edu.vn