Sơn thù là vị thuốc quý trong Đông y, có tác dụng bổ can thận, cố tinh sáp niệu, thường dùng trị di tinh, đái dầm, tiểu nhiều, đau lưng, ù tai, ra mồ hôi. Ngoài ra, còn giúp điều hòa khí huyết, hỗ trợ chữa khí hư, rong kinh, rong huyết ở phụ nữ.
- Lá dâu – Vị thuốc quý trong kho tàng y học cổ truyền
- Công dụng và ứng dụng của Tần giao trong y học cổ truyền
Thông tin chung về Sơn thù
Để hiểu rõ hơn về dược tính và cách dùng Sơn thù một cách hiệu quả, cần nắm được những đặc điểm cơ bản về dược liệu này:
- Tên dược liệu: Sơn thù
- Tên khoa học: Fructus Corni officinalis
- Tên gọi khác: Sơn thù du, Thù nhục, Táo bì
- Họ thực vật: Thù du (Comaceae)
- Bộ phận dùng: Vỏ quả
- Dạng bào chế: Chưng với rượu
Quả Sơn thù sau khi tách bỏ hạt có hình thoi, dài khoảng 0,5 – 1cm, rộng 0,3 – 1cm. Vỏ ngoài có màu đỏ bầm đến đỏ đen, bề mặt nhăn nheo. Khi sờ có cảm giác mềm dẻo, có mùi thơm nhẹ, vị chua pha chút đắng.
Tính vị – Quy kinh – Công dụng chủ trị của Sơn thù
Trong Đông y, việc xác định tính vị và quy kinh của dược liệu đóng vai trò quan trọng trong việc ứng dụng điều trị, và Sơn thù cũng không ngoại lệ. Theo Bác sĩ YHCT tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết, Sơn thù có vị chua, tính hơi ấm, quy vào hai kinh can và thận. Nhờ tính chất thu liễm, vị thuốc này thường được dùng để:
- Bổ can thận, cố tinh, sáp niệu
- Chủ trị các chứng: Di tinh, mộng tinh, tiểu tiện nhiều, đái dầm, đau lưng mỏi gối, ù tai, ra nhiều mồ hôi, phụ nữ khí hư, rong kinh và rong huyết
Với những đặc điểm trên, Sơn thù là lựa chọn phù hợp trong các bài thuốc bổ can thận, cố tinh, và điều trị hiệu quả các chứng rối loạn về tiểu tiện, sinh lý và khí huyết.
Cách sử dụng, liều lượng và những lưu ý quan trọng khi dùng Sơn thù
Để phát huy tối đa hiệu quả điều trị của Sơn thù, người dùng cần nắm rõ cách sử dụng, liều lượng phù hợp và một số lưu ý quan trọng khi dùng vị thuốc này.
- Liều lượng khuyến nghị: Sơn thù thường được sử dụng với liều từ 6g đến 12g mỗi ngày, tùy theo thể trạng và mục đích điều trị.
- Phương pháp sử dụng: Có thể dùng dưới dạng thuốc sắc, hoàn tán hoặc ngâm rượu uống. Thường phối hợp với các vị thuốc khác trong các bài thuốc cổ phương nhằm tăng hiệu quả điều trị
Lưu ý khi sử dụng:
- Không nên dùng cho người đang bị bí tiểu hoặc tiểu tiện khó khăn
- Tránh lạm dụng hoặc sử dụng kéo dài nếu không có sự theo dõi và chỉ dẫn của thầy thuốc
- Phụ nữ mang thai, người đang có bệnh lý nền nên tham khảo ý kiến lương y trước khi sử dụng
Việc dùng Sơn thù đúng cách, đúng liều lượng và phù hợp với thể trạng sẽ giúp phát huy tối đa công dụng của vị thuốc này, đồng thời đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị.
Một số bài thuốc tiêu biểu có sử dụng Sơn thù
Sơn thù thường được kết hợp với nhiều vị thuốc khác trong các bài thuốc đông y, mang lại hiệu quả cao trong điều trị nhiều chứng bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc tiêu biểu có sử dụng vị thuốc này.
Bài thuốc chữa thận hư, tai ù:
- Thành phần: Sơn thù du, Thạch xương bồ, Địa hoàng, Cam cúc hoa, Hoàng bá, Ngũ vị tử – mỗi vị 6g
- Cách dùng: Sắc uống hàng ngày hoặc ngâm rượu. Dùng trong 15 ngày, nghỉ 10 ngày, rồi tiếp tục 3–5 đợt.
Bài thuốc chữa đau xương óc (theo Đông y: óc là nơi chứa tủy):
- Thành phần: Sơn thù du, Sữa người, Sa uyển, Tật lê, Thục địa hoàng, Nhân sâm, Mạch môn, Ngưu tất, Cam cúc hoa – mỗi vị 4g
- Cách dùng: Sắc uống hằng ngày trong 20 ngày liên tục.
Lục vị địa hoàng hoàn – bổ can thận âm:
- Thành phần: Sơn thù 32mg, Thục địa 64mg, Hoài sơn 32mg, Trạch tả 24mg, Bạch linh 24mg, Đơn bì 24mg
- Cách dùng: Tán bột, luyện với mật làm hoàn, viên cỡ hạt ngô đồng. Ngày uống 2 – 3 lần, mỗi lần 10 – 20 viên.
Sơn thù là vị thuốc có giá trị cao trong việc bổ can thận, cố tinh, và hỗ trợ các chứng bệnh liên quan đến tiết niệu và nội tiết ở cả nam lẫn nữ. Tuy nhiên, bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Sài Gòn lưu ý cần sử dụng theo đúng liều lượng và có sự hướng dẫn từ thầy thuốc để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu và an toàn.